Onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek konden dankzij het gebruik van een kijkoperatie vaker peritoneale metastasen ontdekken bij urachuskanker, terwijl deze metastasen niet te zien waren op eerdere scans.
De urachus is een hol buisje (ligament) die van de navel naar het dak van de blaas loopt. De urachus is betrokken bij de scheiding tussen de organen van de mens, die de opslag en uitdrijving van urine (blaas) en ontlasting (darmen) verzorgen. Met ongeveer 15 nieuwe patiënten per jaar in Nederland is urachuskanker uiterst zeldzaam. De tumor ontstaat meestal op de overgang van de urachus naar het dak van de blaas. Omdat urachuskanker pas laat symptomen geeft (bloed en slijm plassen) en omdat de urachus vlak vóór en dus zeer dicht bij het buikvlies loopt, komt het nogal eens voor dat de tumor ook door het buikvlies is gegroeid en er tumorcellen in de buikholte zijn gaan groeien als afzonderlijke nestjes (peritoneaal metastasen).
In een eerder onderzoek uitgevoerd in het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, zagen we dat uitgebreide chirurgie en HIPEC (warme chemotherapiespoeling in de buikholte tijdens een operatie) met name zinvol is bij patiënten met een beperkte hoeveelheid peritoneaal metastasen, waarbij het ook van belang is dat er geen uitzaaiingen elders in het lichaam gevonden worden op CT-scan(s). Helaas zijn peritoneaal metastasen, en dan met name als het er weinig zijn, erg slecht te zien op CT-scan(s). Dit is niet alleen zo bij urachuskanker maar ook zo bij andere vormen van kanker die vaker voorkomen, zoals dikkedarm- en eierstokkanker.
Om deze peritoneaal metastasen hopelijk beter te kunnen zien en eerder te kunnen opsporen hebben we onderzocht of de diagnostische laparoscopie (een kijkoperatie via een kleine incisie boven de navel) en de abdominale cytologie (het afnemen van buikvocht tijdens een laparoscopie om onder de microscoop te controleren op kankercellen) de aanwezigheid van (beperkte) peritoneaal metastasen wel betrouwbaar zou kunnen aantonen.
In totaal ondergingen 32 patiënten tussen 2000 en 2018 een diagnostische laparoscopie in ons ziekenhuis. Bij 28 van deze 32 patiënten werden er vooraf geen aanwijzingen voor peritoneaal metastasen gevonden op CT en/of PET scan(s). Desalniettemin werden er bij 6 (21%) van deze 28 patiënten toch peritoneaal metastasen gevonden bij de laparoscopie. Dit was het belangrijkste resultaat van ons onderzoek. Bij 5 van deze 6 patiënten kon er vervolgens een operatie met een HIPEC-chemotherapiespoeling van de buikholte uitgevoerd worden, bij 1 van deze 6 patiënten waren er helaas toch al teveel peritoneaal metastasen ontstaan.
Onze studie was de eerste die de diagnostische laparoscopie bij urachuskanker onderzocht heeft en waarbij ruim 20% van de patiënten toch peritoneaal metastasen bleek te hebben, ondanks dat die op scan(s) niet gezien werden. Wij zijn dan ook van mening dat de diagnostische laparoscopie zeer effectief is om peritoneaal metastasen op te sporen en zo patiënten tijdig te selecteren voor een mogelijk curatieve operatie met HIPEC-chemotherapie spoeling. Op basis van onze resultaten doen we in het AVL nog steeds een diagnostische laparoscopie bij iedere nieuwe urachuskankerpatiënt, die op scans geen uitzaaiingen elders in het lichaam heeft.
Literatuurreferenties:
Stokkel LE, Mehta AM, Behrendt MA, de Jong J, Bekers EM, Hendricksen K, Aalbers AGJ, Kok NFM, Meinhardt W, Mertens LS, van Rhijn BWG. Diagnostic Laparoscopy and Abdominal Cytology Reliably Detect Peritoneal Metastases in Patients with Urachal Adenocarcinoma. Ann Surg Oncol. 2020; 27: 2468-75
Stokkel LE, Mertens LS, van Rhijn BWG. ASO Author Reflections: How to Detect Peritoneal Metastases of Urachal Carcinoma? The Value of Diagnostic Laparoscopy and Abdominal Cytology in Staging This Rare Malignancy. Ann Surg Oncol. 2020; 27: 2476-7